Gedichtanalyse (2)

Vriend en zo

machteloos op zoek naar
de zachte valkuil slaap
klop bij je aan
zacht
haast onhoorbaar

want jou huis is een kot
in de nacht
met kamers van vel en vlees
en je stem rood en veilig
geborgen in de bloembak bij het raam

jijzelf dan, zwartwit,
(bleek van angst en zwart van slaap)
de fles al in je hand,
kantelt je woorden voor de deur
en schenkt in

pas dan val ik in slaap.

Een gedicht van Jotie T'Hooft uit "Jotie T'Hooft verzameld werk" bezorgd door Marie Lesy (2010).

Mijn kijk op het gedicht

We worden hier opnieuw met een gekwelde dichtersziel geconfronteerd. Jotie T'Hooft leed nu eenmaal aan een vernietigende verslaving, hij was psychisch labiel en pleegde op 21-jarige leeftijd zelfmoord. In het bovenstaande gedicht beschrijft hij een situatie waar hij naar iemands huis gaat. Het is een plaats, "een kot", waar hij zich kan ontspannen en in slaap kan vallen, omdat hij het niet alleen kan. Misschien komt dat doordat hij achtervolgd wordt door zijn donkere gedachten. Het beeld van de bloembak bij het raam is een rustgevend beeld dat we allemaal wel kennen. Het staat symbool voor de gezellige thuis. Hij vindt niet alleen rust in de plaats, maar ook in de persoon bij wie hij aanklopt. Volgens mij verwijzen de "kamers van vel een vlees" naar de persoon waarbij hij kan ontspannen, ik vermoed zijn vriendin. Het binnengaan in de kamer van vel en vlees kan ook verwijzen naar één of andere vorm van seksuele relatie tussen de twee.

De vrouw is zelf ook bang. Misschien is zij net als de dichter overspoeld met gedachten die zij niet kan verwerken in haar eentje. Wanneer de deur wordt geopend voor de dichter, begint zij al meteen te praten. Misschien over haar problemen, misschien over haar angsten, of misschien juist over alles behalve haar problemen, omdat nu het moment is aangekomen om die te vergeten.  De persoon staat al klaar met de fles. Ze gaan zich samen bezatten, hun geest verdoven en hun angsten onderdrukken. Ze gaan zichzelf in slaap drinken.

In dit schilderij van Edvard Munch zie je een vrouw die waarschijnlijk gecrasht is na een nachtje stevig doordrinken. Het kunstwerk heet in het Engels 'After the Party'. Je kan zien dat ze gefeest heeft (of zichzelf in haar eentje heeft bezat?) doordat er lege wijnflessen naast haar bed staan en haar glas nog halfvol is. De vrouw heeft zichzelf in slaap gedronken, en heeft de flessen en glazen dus nog niet kunnen opbergen. Ze straalt een zekere rust uit, alsof ze al haar zorgen voor eventjes is vergeten. Maar de bruine, doffe tinten stralen eerder een sombere sfeer uit. Het ontwaken zal waarschijnlijk minder prettig zijn ... . Ik kan me makkelijk voorstellen dat de vrouw in het schilderij de vrouw is van het gedicht. Ook al is er geen mannelijke figuur op het schilderij te zien, ik kan mij goed voorstellen dat hij in dezelfde kamer op de sofa ligt te snurken.


Alyssa Lambrecht

5G